Vrijdagavond 29 april woonden meer dan 700 inwoners uit de Noordrand een uniek benefietconcert bij van Actie Noordrand, haar werkgroep Daedalus en haar vzw Boreas in de Abdijkerk van Grimbergen die afgeladen vol zat. Machteld Luyten, verantwoordelijke voor de organisatie stelde het als volgt: "Telkens als er een vliegtuig overvliegt (het concert boven de Abdijkerk, op 13 km van de luchthaven en niet in het verlengde van een startbaan, werd meerdere malen begeleid door overvliegende vliegtuigen) worden wij eraan herinnerd dat deze regering ons als tweederangs burgers behandelt. Wij hopen dat de klanken van dit concert zullen doordringen tot in de kabinetten van onze ministers van de Federale en van de Vlaamse regering want van hieruit willen wij hen waarschuwen dat de Noordrand het moe is om getergd te worden. Er is genoeg gesold met onze gezondheid én met onze goede wil."

Organist Jan Valach, dirigent en componist met wereldfaam die jarenlang orgelles gaf aan de muziekschool in Meise speelde die avond ­ naast hoogtepunten uit het klassieke repertoire - een eigen compositie: de "Suita Valeriana" die hij componeerde voor het Jubileumfestival van Sion in Zwitserland. Voor de pauze musiceerde hij samen met cellist Luc Tooten, lessenaar-aanvoerder bij het Vlaams radio Orkest. Om te kunnen concurreren met het heel speciale koororgel bespeelde deze een prachtige cello: een Giulio Cesare Gigli uit het jaar 1740. Trompettist Andrei Kavalinski, met wie Valach musiceerde na de pauze werd geboren in Rusland en behoort tot één van de belangrijkste trompettisten van zijn generatie door zijn technische perfectie, zijn muzikale veelzijdigheid en zijn persoonlijke interpretaties. Sinds enige jaren woont hij in België en is hij solo trompettist bij het orkest van de Vlaamse Radio.

Tijdens de pauze hield dr. Marc Goethals een toespraak, getiteld "...Et pour les flamands la même chose" waarin hij de waarheid over de historiek van de concentratie en het spreidingsplan samenvatte (zie hieronder). De toehoorders reageerden met een minutenlang applaus, waarvan de geest door Katrien Colenbie na afloop als volgt werd samengevat: "Zoals wij op u kunnen blijven rekenen, kunt u blijven rekenen op ons."

 "Et pour les Flamands la même chose...."

Beste vrienden, inwoners van de Noordrand en sympathisanten van onze actie.

Sta me toe u namens alle vrijwilligers van onze actiegroep nogmaals van harte te danken voor uw talrijke opkomst. Na jaren van hard werken doet het echt deugd zich nog steeds gedragen te weten door de gemeenschap waarvan wij deel uitmaken.

Niet zonder schroom richt ik vanavond het woord tot u in het historische kader van deze prachtige abdijkerk. Sommigen onder u zullen zich afvragen of we de sereniteit van deze ruimte geen geweld aandoen met een discours over ons verzet tegen de onrechtvaardige concentratie van het vliegtuiglawaai en de kerosinedamp boven onze hoofden. Ik meen van niet. Immers de inzet van onze actie raakt aan de meest fundamentele waarden waarop het menselijk samenleven gebaseerd is. Waarden, die ook buiten de christelijke gemeenschap, algemeen worden aanvaard. Meer nog, deze waarden vormen de hoeksteen van een democratie: waarheid, recht op correcte informatie, solidariteit met en actief engagement voor de medemens, rechtvaardigheid en gelijkberechtiging, respect voor het leefmilieu en zorg voor de komende generaties.

De waarheid is dat tot in de zeventiger jaren nagenoeg alle vliegverkeer rechtdoor opsteeg over Brussel in het verlengde van de startbanen tot een hoogte van 3000 voet. Dorpen als Meise en Grimbergen kenden het fenomeen van overvliegende vliegtuigen helemaal niet. Hoewel de politiek van de Brusselse politici er reeds vanaf 1973 (het geboortejaar van de Chabertroute) op gericht was om de vluchtroutes over het Brussels Gewest middels lawaaiierig bochtenwerk op lage hoogte te verdringen naar de Vlaamse Rand, bleef de toestand voor de Noordrand nog relatief draaglijk tot bij het aantreden van de tandem Durant ­ Verhofstadt, en dit in hoofdzaak omdat de vluchtroutes relatief gespreid verliepen over het Noorden van Brussel en de Vlaamse Rand. De combinatie van een Ecolo-minister die de eigen achterban in Schaarbeek de complete stilte had beloofd en de megalomane expansieplannen van DHL, dwongen onze premier tot een mirakeloplossing, omdat het hem aan politieke moed ontbrak om her en der bij de te overvliegen mensen te gaan vertellen dat in ruil voor de mythe van de "jobs" het aantal nachtvluchten dramatisch zou toenemen.

Ondertussen had een gewaarschuwd Brussels Gewest in juni 1999 door het invoeren van strenge geluidsnormen voor vliegtuiglawaai overigens een akoestische muur opgetrokken waardoor de vliegtuigen op straffe van zware boetes verplicht waren uit te wijken naar Vlaanderen. Een studiereisje naar Schiphol bracht de wonderoplossing: het concentratiemodel voor de nachtvluchten over de Noordrand werd op 31 oktober 2002 ingevoerd. In voorbereiding op de dagconcentratie werden ook de dagroutes stiekem opgeschoven richting Noordrand hoewel de werkgroep Probru voorstelde om met de volledige dagconcentratie te wachten totdat het isolatieproject in een gevorderd stadium was en de "mensen wat aan het lawaai gewoon zouden zijn geworden". In de geheime documenten van deze werkgroep lezen we onomwonden dat deze "experts" er rekening mee hielden dat bepaalde zones (versta hieronder de Noordrand) daardoor ronduit onleefbaar zouden worden.

De keuze voor de Noordrand berustte niet op een wetenschappelijk kriterium maar op een dat vicieuzer is: de "politieke" bevolkingsdichtheid. Zo werd een inderdaad verdedigbaar kriterium om preferentieel te vliegen over onbewoond gebied - de zgn "non residential areas" - op subtiele wijze in dit communautaire land zonder communautaire dossiers omgevormd in "vliegen over minder dicht bevolkt gebied", louter en alleen om het Brussels Gewest te ontwijken. Maar omdat in de minst dicht bevolkte gebieden nu eenmaal de meer belangrijke mensen: "important people" en veel Franstaligen wonen werd gekozen voor een regio: de Noordrand, waar niet de minste mensen woonden maar waar men de minste politieke weerstand verwachtte. Na Brussel stad is de Noordrand inderdaad het dichtst bevolkte gebied rond de luchthaven, maar in de ogen van de Brusselse politici zijn hier enkel aardappel- en bietenvelden. Vandaar dat mevrouw Durant achteloos de nachtelijke route pal over de kerktorens van! Grimbergen en Meise liet uittekene n.

Waarde medeburgers, het is door uw massaal verzet, door erover te praten met uw vrienden en buren, door uw actie-aanwezigheid op de Sleep-in op de luchthaven van Zaventem, door de kindertekening-ballonnenactie van uw kinderen en hun scholen en door uw massale opkomst in de Stemtent in Meise, dat we dit misdadig opzet hebben kunnen afweren. Althans: voorlopig. Daarnaast heeft de uitspraak van het Hof van Beroep van Brussel van 10 juni 2003 de federale regering gedwongen om het concentratieprincipe alvast in woorden op te geven en naar een gelijkwaardige behandeling van alle omwonenden te streven. Rond Zaventem hebben we immers niet de luxe van een onbewoonde zee of woestijn, hoewel sommige politici bewust de andere kant opkeken, wanneer de Noordrand -bezwaarlijk een onbewoond gebied te noemen -evolueerde naar een onbewoonbaar gebied.

Het arrest van het Hof van Beroep heeft aan de toenmalige minister van mobiliteit Bert Anciaux de juridische basis gegeven om zijn spreidingsplan door te voeren. Hoewel verre van volmaakt, betekent dit toch een trendbreuk, een historische ommekeer in het milieubeleid rond de luchthaven omdat het gebaseerd is op solidariteit en de erkenning dat lawaaihinder door vliegtuigen voor alle omwonenden een ernstige bedreiging vormt voor de gezondheid. Dat het politieke moed vereist bewijzen wel de talloze scheldmails en verbale bedreigingen waaraan deze minister werd blootgesteld sinds het in voege treden van dit spreidingsplan.

Het valt niet binnen het tijdsbestek van mijn betoog vandaag om u uitgebreid te onderhouden over de schadelijke gevolgen van vliegtuiglawaai en scheikundige verontreiniging. Het volstaat vandaag u eraan te herinneren dat overmatige blootstelling aan vliegtuiglawaai zoals we dat vandaag in onze streek nog altijd kennen de gezondheid van uzelf en van uw kinderen ernstig kan schaden ook al leeft u in de overtuiging of zeg ik beter de illusie, daar zelf goed tegen bestand te zijn. Een verkwikkende en ononderbroken slaap is geen luxe; geen levend wezen kan zonder en slaapverstoring door eender welke bron vertaalt zich op termijn in ziekte en dood. Het menselijke oor slaapt nooit en alle geluidsprikkels bereiken onbelemmerd onze hersenen. Nachtelijk vliegtuiggeluid is bijzonder schadelijk omdat het ongemeen luid en indringend is en niet met isolatie tegen te houden. Isolatieprojecten fungeren dan ook enkel als politiek alibi, om het geweten te sussen van de politici en de d! oor hen misleidend gïnformeerd e publieke opinie. En zal men overigens ook de speeltuinen, parken en tuinen, de scholen en de kinderdagverblijven en de ziekenhuizen van geluidsisolatie voorzien? Inderdaad: ook overdag vertaalt lawaaiblootstelling en vooral de afwezigheid van stille perioden zich in ziekte en dood. Meest gevoelig zijn onze kinderen die hierdoor in hun verstandelijke ontwikkeling gestoord worden.

Of denkt men soms dat Vlaamse kinderen of Vlamingen in het algemeen beter tegen lawaai bestand zijn dan hun Franstalige of Brusselse landgenoten? Het moet toch voor de meest onverschilligen onder ons evident zijn dat dit probleem een immense bedreiging vormt voor de overleving van onze streek wanneer andere regio¹s zelfs weigeren een fractie van de hinder die wij ondergaan op zich te nemen en wanneer een Franstalig hof van beroep de uitspraak doet dat deze fractie van de hinder in Diegem of de Noordrand voor 67 Franstalige klagers uit Wezenbeek Oppem en Kraainem een onherstelbare inbreuk vormt op hun leefmilieu en gezondheid.

Het organiseren van nachtvluchten in bewoond gebied, zoals wij dat kennen sinds 1985, is een historische vergissing geweest. Toch zijn wij, als brave Vlamingen, steeds bereid geweest ons rechtmatig deel van de hinder op te nemen uit solidariteit met de werknemers. Maar wanneer andere actiegroepen, gedreven door een NIMBY-filosofie: ŒNot In My BackYard¹ resoluut alle overvluchten weigeren, is het onze plicht op te komen voor onze streek, voor onze kinderen en voor de minst weerbaren: bejaarden, kinderen en zieken, die in de Noordrand niet minder kwetsbaar of minder talrijk zijn dan in het Brussels Gewest of de Oostrand. Een concentratie-scenario betekent immers niet alleen onleefbare hinder nu voor velen onder ons maar houdt ook politieke isolatie in en weerloosheid tegen de verdere expansie van de luchthaven. Met de ondoordachte verkoop van de luchthaven aan een buitenlandse multinational: het Australische Macquarie Airports, zonder voorafgaande afspraken over de verd! eling van de hinder en de limieten van de groei is de druk om terug tot een concentratie van de hinder te komen immers weer zeer groot.

De herconcentratie in de praktijk Terwijl de Vlaamse regering lijdzaam toekijkt, neemt de federale regering via Minister Landuyt, beslissingen die neerkomen op herconcentratie. Er is het herinvoeren van onveilige windnormen, waardoor meer frequent en met meer lawaai wordt opgestegen over de Noordrand louter en alleen om andere zones te ontzien. Het schrappen van de baan 02 uit het preferentiëel baangebruik met herverdeling van de hinder over de Vlaamssprekende zones rond de luchthaven. Tenslotte en niet in het minst het stiekem verschuiven van de route naar Chievres voor bestemmingen naar het Zuiden naar de gemeenten van de Noordrand om het Brussels Gewest te ontzien.

In wat voor land leven wij? Wanneer Brusselse politici de hinder van vier relatief stille toestellen over de kanaalzone onaanvaardbaar vinden, waarom zouden wij dan zwijgend instemmen met gemiddeld 20 vertrekken per nacht, waaronder de beruchte MD 11 en een stel versleten Airbussen? Wanneer de burgers van Wezenbeek-Oppem en Kraainem zich zwaar benadeeld voelen door enkele landende toestellen driemaal een halve nacht per week, waarom zouden wij dan vrede nemen met 5 volle nachten per week en concentratienachten waarop tot 40 vertrekkende toestellen de Noordrand overvliegen? Wanneer Eric Van Rompuy misbaar maakt over de hinder van vertrekkende dagvluchten tijdens de daluren van zaterdag en zondag (daar waar de Noordrand de 5 weekdagen én de drukste delen van zaterdag en zondag wordt overvlogen) maar samen met zijn vriend Francis Vermeiren, burgemeester van Zaventem, onomwonden pleit voor de verdere uitbouw van de luchthaven en de uitbouw van een DHL superhub, vra! agt die man zich dan nooit af waar die toestellen de andere dagen van de week vliegen?

Actie Noordrand vraagt dat alle omwonenden van de luchthaven op gelijke wijze worden behandeld met dezelfde rechten op een kwalitatief hoogstaand leefmilieu en gezondheid. Vandaar dat we terug met uw steun en die van de burgemeesters van de Noordrand naar de rechtbank zijn getrokken: we vragen niet meer of niet minder dan eenzelfde behandeling als de inwoners van Wezenbeek-Oppem en Kraainem die onder de startbaan 02 wonen. Het zijn historische woorden: "Et pour les Flamands la même chose". Dit hoeft geenszins het einde van de luchthaven te betekenen; in augustus 2004 gaf het sluiten van de baan 25R tijdens een piekmaand nauwelijks aanleiding tot vertraging.

Omdat het Vlaams Gewest tot op heden geen enkele stap heeft ondernomen om haar eigen burgers op gelijke wijze te beschermen hebben we ook de Vlaamse Regering gedagvaard. Zes jaar na het invoeren van de Brusselse geluidsnormen is er nog geen spoor van Vlaamse normering. Op 30 december 2004 heeft de Vlaamse Regering, via Minister Peeters, een inhoudsloze milieuvergunning afgeleverd voor BIAC voor de duur van 20 jaar, louter en alleen geschreven vanuit de bekommernis dat de nieuwe eigenaar geen rechtsgrond zou hebben om de milieuvergunning bij de Raad van State aan te vechten. Wij eisen van de Vlaamse regering dat zij haar verantwoordelijkheid opneemt en een milieubeleid voert rond de luchthaven dat waarborgen biedt voor de gezondheid en het leefmilieu van haar eigen burgers en dit minstens in dezelfde mate als haar collega's uit het Brusselse Gewest doen.

Wij hebben uw steun nu meer dan ooit nodig. Ik ben ervan overtuigd dat u zich zal blijven verzetten tegen de onrechtvaardige behandeling waarvan de Noordrand nog steeds het slachtoffer is.

Marc Goethals, 29 april 2005