Persbericht Daedalus 24 November 2008

RVS Verenigde kamers afdeling bestuursrechtspraak, arrest nummer 187. 998 van 17 november 2008

Kunnen Walen, Vlamingen en Brusselaars samen tot oplossingen komen?

Voor het eerst werd het dossier van de Nationale luchthaven grondig bestudeerd door Vlamingen, Walen en Brusselaars samen in de Raad Van State en dit zonder in de klassieke stellingenoorlog van vooringenomendheden te belanden.

De bereikte uitspraak bevat een Salomon’s oordeel? De almacht van de staat wordt erkend, de rol van het gerecht geminimaliseerd. Het lot van de burger ligt meer dan ooit in staatshanden. Wel zijn de besluiten en vooral de logica daarheen onthullend. De gemengde kamers komen tot het besluit dat de overheid bevoegd is om concentratie of spreiding te beslissen. Dit moet wel volgens objectieve criteria gebeuren (bij concentratie boven de dunst bevolkte gebieden, bij spreiding een echte spreiding op de grond en in de lucht). Er wordt erkend dat de spreiding niet voltooid is en bovendien verhinderd wordt door een voorlopige rechtsuitspraak (het verbod om op de 02 te landen) evenals technische redenen van capaciteit. De staat is verantwoordelijk voor het algemene gezondheidsniveau van haar burgers.

De uitspraak schrikte het zuidelijke landsgedeelte op. Slagzinnen hebben plaatsgemaakt voor nuchtere feiten. Baan 20/02 is, gelegen in het dunst bevolkte gebied rond de luchthaven, de eerst aangelegde baan, voortdurend in gebruik geweest, langer dan de meeste Europese banen en met een hellingsgraad van minder dan 1% moet volgens de verenigde kamers gebruikt worden in het kader van een billijke spreiding.

Wanneer de overheid een overbelaste zone niet ontlast, dan kan dat legitiem zijn wanneer de randvoorwaarden zwaarwichtig genoeg zijn en haar daartoe dwingen. De buurtbewoners kunnen dan enkel rekenen op het staatsmanschap en goed bestuur van de regeringspartijen om deze belemmeringen op te heffen. Impliciet verwijst de RVS duidelijk naar het feit dat de Belgische staat geen werk maakt van juridische procedures tot opheffing van de rechterlijke beslissing die een voorlopig verbod op het gebruik van baan 02 verordende.

Een billijke verdeling naar alle buurtbewoners is niet moeilijk.

Aan Franstalige kant moet het principe “de aanhouder wint” en het eigen belang plaatsmaken voor een beleid dat voorafgegaan wordt door het afwegen van ieders belangen. Zo niet vervallen we opnieuw in de Belgische traditie waar Vlaanderen het Belgische gebeuren onderhoudt door toe te geven op zowat alles.

Het is aan de Vlaamse partijen en vooral Open VLD om duidelijk te maken aan haar Franstalige zusterpartij dat behoorlijk bestuur gebaat is bij de uitvoering van het gekozen beleid (billijke spreiding) en dat de voltallige regering daarvoor de nodige maatregelen zal nemen. Deze zijn eenvoudig te realiseren door:
- de uitwerking van een meer evenwichtige verdeling om het voorlopig verbod om
preferentieel te landen op baan 02 (MR land met Wezenbeek, Kraainem) op te heffen

- de gelijke uitrusting van alle banen
- gebruik van veilige (Internationale ICAO normen) en dus voor alle banen gelijke
windnormen.

Arrest nummer 187. 998 van 17 november 2008, verenigde kamers.

Onderwerp:

1. De vraag van de Oostrand (Woluwe’s, Wezembeek, Kraainem, Tervuren) tot de vernietiging van het spreidingsplan.
2. De vraag van de Noordrand (Diegem, Haren, Neder Over heembeek, Vilvoorde) tot nietig verklaring van het verplichtte baangebruik van 25R op zaterdag.

Praktisch vragen enkele inwoners van de Oostrand dat de baan 20 nooit verplicht gebruikt zou worden (preferential runway) en dus enkel toegelaten bij storm of werken op de andere banen (concentratie voor de andere banen). Voor het routegebruik wordt gevraagd om opstijgende vliegtuigen die gebruik maken van baan 20 direct na opstijgen te laten afdraaien naar Vlaanderen om zo de inwoners die in het verlengde van de startbaan wonen (Nossegem, Kraainem, Wezembeek) te vermijden.

Praktisch vragen de bewoners van de Noordrand dat het spreidingsplan, zoals voorgesteld door de op 25 juni 2003 opgerichte werkgroep BRUNORR (Brussels Airport Noise reduction and redistribution) opnieuw in voege treed en dit door de afbouw van de ingevoerde aanpassingen (die leiden tot verdere overbelasting in de week, in het w.e. en ’s nachts).

Door de twee zaken samen te behandelen in de gemengde kamer wenst de RVS het luchthavenbeleid van de overheid te faciliteren via de aanlevering van een coherent juridische basis.

Oordeel van de RVS:

Algemeen.
Art 18.2: De discretionaire bevoegdheid van de federale overheid geldt zowel de bepaling van het aantal vluchten als de verdeling ervan. Wat betreft de bepaling van het aantal vluchten behoudt de RVS haar bevoegdheid om na te gaan of de overheid een billijk evenwicht heeft gevonden tussen de belangen van de betrokken partijen. Het is aan de overheid zelf om te oordelen op welke wijze ze de hinder organiseert, indien zij daar voldoende argumenten voor heeft. Indien zij zou kiezen voor concentratie dan moet dat in het dunst bevolkte gebied rond Brussels Airport zijn (dus logischerwijs de Oostrand).
De keuze voor spreiding is echter de juiste beleidsbeslissing omdat:

- de hinder per individu is een juist principe is (Studie wereld gezondheids organisatie).

- de gezondheidskosten voor de gehele bevolking lager zijn bij spreiding zijn dan bij concentratie.(studie prof Annemans).

- Het individuele recht op gezondheid door spreiding niet wordt geschaad omdat dit beleid de door de Grondwet gewaarborgde rechten mag afzwakken. Reden hiervoor zijn dat
a) het aan de overheid toekomt om de afweging te maken tussen de economische belangen van de belangengroepen van de luchthaven en de gezondheid van haar inwoners
b) door spreiding zijn de totale gezondheidskosten lager dan bij concentratie.

- Het beginsel van een billijke spreiding , conform het beginsel van de gelijkheid van eenieder voor de openbare lasten, bovendien een oogmerk is van algemeen belang (Art 18.3).

M.b.t. de vraag tot schorsing van het spreidingsplan.
In het kader van de genomen beleidskeuze tot billijke spreiding is het evident dat de gebieden onder de startbanen hun rechtmatig deel ontvangen. Bovendien blijkt dat baan 20 het hoogste percentage van de tijd in de gunstige windrichting ligt (95,8% van alle nachten). Dit betekent dat, ceteris paribus, baan 20 de meest betrouwbare baan is (art 9.1). Een stand still rond de luchthaven, waardoor gebieden het historisch recht zouden opeisen om van geluidshinder gevrijwaard te zijn, kan niet ingeroepen worden omdat er voortdurende wijzigingen in de organisatie van het luchtruim zijn geweest.
Het is dan ook rechtvaardig dat een zone 14% van de hinder ontvangt (art 12.2). In casu de Oostrand, die gedurende de week en ’s nachts minder dan haar proportioneel deel krijgt.
Het spreidingsplan was dan ook een logische uitwerking van de genomen beleidsbeslissing. De gegrondheid van de vraag wordt verworpen en de Vernietiging van het spreidingsplan is uitgesloten, verder zetten van het principe in het beleid is de aanbeveling.

M.b.t. de vraag tot stopzetten van het gebruik van baan 25R op zaterdag.
Uit het dossier blijkt dat de verzoekers inderdaad een zware geluidshinder te verwerken krijgen (art 32.3). Wanneer de overheid, als gevolg van mogelijke dwangsommen, vluchten verschuift naar andere bestaande configuraties, dan kan zij dit doen door haar discretionaire bevoegdheid en omdat zij daartoe verplicht wordt door omstandigheden. Het tijdelijk verder verzwaren van een al overbelaste zone is dan gewettigd. Expliciet verwijst de RVS naar het voorlopige verbod opgelegd door het Brusselse Hof Van Beroep op 17 maart 2005 om baan 02, in afwachting van voldoende argumentatie, te gebruiken (art 32.1, 32.2.2, 32.2.4). Zij volgt de Belgische staat die stelt dat zij dan niet anders kan dan de overbelaste zones nog meer te belasten. Impliciet zegt zij dat de overheid haar beleidsprincipes kan nastreven door de belemmeringen op te heffen. Expliciet stelt zij dat zij door de discretionaire bevoegdheden de Staat hiertoe niet kan verplichten of aanmanen. Het onevenwichtig karakter van de bestaande toestand wordt bevestigd. De eis tot nietig verklaren van het preferentieel baangebruik op zaterdag op baan 25R wordt verworpen.